Å setta ord på musikken...
er umogleg. Men eg
kan i det minste prøva å setta ord på ei musikalsk erfaring eg
nett gjorde meg.
Eg skulle på konsert for å høyra på Oslo Filharmonien. Det har eg gjort før, men då har eg diverre vore så sliten i hovudet at det einaste eg klarte å konsentrera meg om, var hostinga, kviskringa og knitringa i salen. Dette var eg fast bestemt på å unngå denne gongen, så eg gjekk tidleg frå universitetet, kvilte meg, og drakk kaffi før eg gjekk.
Å sjå på eit orkester er å sjå noko vedunderleg som skjer og skjer. Dei stolte musikarane med sine ranke haldningar og elegante instrument vel å gjeva kontrollen over si eiga perfeksjonistiske musikalske utøving til dirigenten. Dei underlegg seg viljen hans, dei gjer seg sjølve til små brikker, dei gjer seg sjølve nesten usynlege, berre for at dei saman skal kunna gjeva menneska noko som er langt vakrare enn det éin musikar maktar aleine.
Kan henda er musikken det vakraste menneska kan laga. Til alt hell kan ein ikkje fullt ut forklara effekten han har på oss, og me finn ikkje svaret på kvifor han kan ta oss bort frå kvardagen og løfta oss oppover i sfærane slik at me kjem nærare det store, ordlause mysteriet.
Det var stykket av Rachmaninov eg gledde meg mest til. Det storslåtte og dramatiske, det mørke og drøymande ved musikken hans slår aldri feil. Det gjorde det heller ikkje denne gongen. Men stykket som var kveldens finale, hadde eg mindre forventingar til, mest fordi eg tidlegare berre har høyrt det som bakgrunnsmusikk på den miserable cd-spelaren min. Dumme meg.
Under konserten såg eg ofte på mannen som spelte på paukar. Han var plassert bak orkesteret, og såg ut som ein konge i ei borg. Han la stadig la hovudet sitt ned på paukane. Det såg ut som den reine galskap, men det hadde vel noko med stemming å gjera. Kan nokon forklara fenomenet for meg?
Gongongen fanga også merksemda mi. Denne gigantiske metallplata hadde dei drassa med seg inn i salen, berre for at gongongisten skulle slå eitt slag i det siste stykket. Men dette utgjer prikken over i-en, og når gongonen har talt, er alt sagt. Så det er klart det er verdt alt bryet.
Det siste stykket var Ravel sin Bolero. Skarptromma sitt glansnummer. Han startar det heile og blir verande som ein raud, tørr, tynn tråd gjennom heile stykket. Når alt anna veks, er skarptromma konstant. Da-dadadadada-dada, da-dadadadada-dada, da dadadadadadadadadada dada. Eg skjønar ikkje at ikkje krampa tok han.
Eit av dei varaste blåseinstrumenta er det fyrste som legg seg oppå tromminga. Temaet vert introdusert, og så kjenner ein stykket, for det er dette som blir gjenteke oppatt og oppatt med visse variasjonar. Etterkvart tek dei grovare treblåsarane over, før dei store messingane kjem inn, og til slutt er heile orkesteret med, strykarane legg på meir og meir kraft når dei stryk bogen over strengene, det veks og veks og veks, rytmen og tonane er forførande, svaiande som hoftene til ei magedansarinne, men stadig veksande, som livskrafta som sprenger seg veg gjennom ein mur av uro og jordbundne tankar, som begjæret, det er ingen veg attende no, musikarane må nå klimakset, ein veit det kjem, men det er framleis uforløyst, ein blir driven vidare, stadig meir kraft i lunger og armar som bles og løftar musikken oppover,
og så skjer det, alle instrumenta er instenst tilstades i noko altomfattande, no, og berre no,
no er det over, men temaet har sett avtrykk i hovuda våre, me jublar og klappar og forlet salen, me trur me forlet musikken, men Boleroen er framleis i oss, han er i meg då eg legg meg og då eg vaknar neste morgon,
ja, sjå det var ei musikalsk erfaring eg ikkje ville ha vore forutan.
(då meg gjekk rundt i foajeen i pausen, sa venninnna mi: "kor mange kjem det til å vera att av publikummet på klassiske konsertar når me vert eldre?" denne teksten er eit forsøk på å få fleire unge menneske til å oppsøka klassisk musikk. eg kunne også ha nemnt opplevinga eg hadde då eg var omringa av eit kor med over hundre deltakarar i universitetet sin aula, eg kunne ha prøvd å tella kor mange gonger eg fekk gåsehud den kvelden, men ein må gjera nokre prioriteringar her livet.)
Eg skulle på konsert for å høyra på Oslo Filharmonien. Det har eg gjort før, men då har eg diverre vore så sliten i hovudet at det einaste eg klarte å konsentrera meg om, var hostinga, kviskringa og knitringa i salen. Dette var eg fast bestemt på å unngå denne gongen, så eg gjekk tidleg frå universitetet, kvilte meg, og drakk kaffi før eg gjekk.
Å sjå på eit orkester er å sjå noko vedunderleg som skjer og skjer. Dei stolte musikarane med sine ranke haldningar og elegante instrument vel å gjeva kontrollen over si eiga perfeksjonistiske musikalske utøving til dirigenten. Dei underlegg seg viljen hans, dei gjer seg sjølve til små brikker, dei gjer seg sjølve nesten usynlege, berre for at dei saman skal kunna gjeva menneska noko som er langt vakrare enn det éin musikar maktar aleine.
Kan henda er musikken det vakraste menneska kan laga. Til alt hell kan ein ikkje fullt ut forklara effekten han har på oss, og me finn ikkje svaret på kvifor han kan ta oss bort frå kvardagen og løfta oss oppover i sfærane slik at me kjem nærare det store, ordlause mysteriet.
Det var stykket av Rachmaninov eg gledde meg mest til. Det storslåtte og dramatiske, det mørke og drøymande ved musikken hans slår aldri feil. Det gjorde det heller ikkje denne gongen. Men stykket som var kveldens finale, hadde eg mindre forventingar til, mest fordi eg tidlegare berre har høyrt det som bakgrunnsmusikk på den miserable cd-spelaren min. Dumme meg.
Under konserten såg eg ofte på mannen som spelte på paukar. Han var plassert bak orkesteret, og såg ut som ein konge i ei borg. Han la stadig la hovudet sitt ned på paukane. Det såg ut som den reine galskap, men det hadde vel noko med stemming å gjera. Kan nokon forklara fenomenet for meg?
Gongongen fanga også merksemda mi. Denne gigantiske metallplata hadde dei drassa med seg inn i salen, berre for at gongongisten skulle slå eitt slag i det siste stykket. Men dette utgjer prikken over i-en, og når gongonen har talt, er alt sagt. Så det er klart det er verdt alt bryet.
Det siste stykket var Ravel sin Bolero. Skarptromma sitt glansnummer. Han startar det heile og blir verande som ein raud, tørr, tynn tråd gjennom heile stykket. Når alt anna veks, er skarptromma konstant. Da-dadadadada-dada, da-dadadadada-dada, da dadadadadadadadadada dada. Eg skjønar ikkje at ikkje krampa tok han.
Eit av dei varaste blåseinstrumenta er det fyrste som legg seg oppå tromminga. Temaet vert introdusert, og så kjenner ein stykket, for det er dette som blir gjenteke oppatt og oppatt med visse variasjonar. Etterkvart tek dei grovare treblåsarane over, før dei store messingane kjem inn, og til slutt er heile orkesteret med, strykarane legg på meir og meir kraft når dei stryk bogen over strengene, det veks og veks og veks, rytmen og tonane er forførande, svaiande som hoftene til ei magedansarinne, men stadig veksande, som livskrafta som sprenger seg veg gjennom ein mur av uro og jordbundne tankar, som begjæret, det er ingen veg attende no, musikarane må nå klimakset, ein veit det kjem, men det er framleis uforløyst, ein blir driven vidare, stadig meir kraft i lunger og armar som bles og løftar musikken oppover,
og så skjer det, alle instrumenta er instenst tilstades i noko altomfattande, no, og berre no,
no er det over, men temaet har sett avtrykk i hovuda våre, me jublar og klappar og forlet salen, me trur me forlet musikken, men Boleroen er framleis i oss, han er i meg då eg legg meg og då eg vaknar neste morgon,
ja, sjå det var ei musikalsk erfaring eg ikkje ville ha vore forutan.
(då meg gjekk rundt i foajeen i pausen, sa venninnna mi: "kor mange kjem det til å vera att av publikummet på klassiske konsertar når me vert eldre?" denne teksten er eit forsøk på å få fleire unge menneske til å oppsøka klassisk musikk. eg kunne også ha nemnt opplevinga eg hadde då eg var omringa av eit kor med over hundre deltakarar i universitetet sin aula, eg kunne ha prøvd å tella kor mange gonger eg fekk gåsehud den kvelden, men ein må gjera nokre prioriteringar her livet.)
Kommentarer
Eg var nyleg på foredrag med super-bloggaren Ida Jackson, og etter det foredraget kom eg fram til at eg har ein taparblogg (det visste eg vel i bunn og grunn sjølv, for eg er ikkje ein del av eit nettverk, og det må ein jo vera, og så må ein lesa mange andre sine blogggar, det gjer eg nesten ikkje, eg berre sit her og pratar monologisk, noko som er ukult i eit sosialt medium som dette.) Men no prøver eg altså å ta tak i "problemet": Ida sa det var viktig å stilla spørsmål i tekstane for å få i gang dialogen med lesarane sine, og jammen var det effektivt å stilla eit spørsmål om paukemannen!