I fjellet
Tidlegare sa eg at eg var på fjellet. No må eg nytta ein annan preposisjon for å auka presisjonen: Eg var i fjellet.
Før eg reiste, hadde eg lese ei tolking av Kant sin estetikk av Dorthe Jørgensen. Eg har nok ikkje forstått nokon av dei. Men det er heller ikkje difor eg vel å lesa bøker, det er ikkje for å gulpa opp att nett dei same tankane som dei skrivande tenkte.
Den estetiske erfaringa er ei erfaring av noko som ikkje har eit mål utover seg sjølv. Erfaringa tek utgangspunkt i noko ein oppfattar med sansane, noko objektivt, til dømes ei fjellvidde. I møte med subjektet, altså meg, får den estetiske erfaringa form av noko ein kan kalla for ei livskjensle.
Kan hende prøver fornufta å følgja opp den estetiske erfaringa. Fornufta vil søka å forstå, ho vil laga samanhengar. Ho kan gjerne finna på å postulera eksistensen til ein gud, og ho kan prøva å forklara ting ved hjelp av kulturelle strukturar eller naturprosessar. Men der vil alltid vera noko i den estetiske erfaringa som ikkje let seg oversetta til fornufta sitt alfabet. Heldigvis. For kva var tankane om der ikkje også var undring?
Difor er det vanskeleg å skriva denne teksten, då det eg ønskjer å vidareformidla, er dette eg kallar for livskjensla. No vil eg skriva meg attende til fjells. Om det er Kant si livskjensle eg kjenner, eller ei heilt anna, det er meg rivnande likegyldig.
---
Radioen er tom for batteri, og der er inga telefondekning. Omverda sine kanalar er stengde. Massane av påstått meiningsberande ord, renn ikkje opp hit.
Ein treng ikkje meir enn16 kvadratmeter . Det held til soving, eting, lesing, og der er meir enn nok plass til orda, stilla og nærleiken. Dei einaste krava me må føya oss etter, er krava frå kroppane våre.
Der er ei klokkelaus tid, ei tid sett av sola og månen, og der er ei vidde utan stengsel for tankane. Ein reinbukk har lagt frå seg eit horn i graset. Ei rype, spraglete kledd i kvite og svarte fjær, flaksar opp frå ura.
Om ein berre skulle tru det ein kan sjå frå ein fjelltopp på vidda, så eksisterer det ikkje meir enn to menneske.
Ein liten fugl lettar frå eit reir med seks sirleg plasserte egg. Eg vert redd for at blikket mitt skal knusa dei skjøre skala.
Om ein skal sjå på ei levande aure, gjer ein lurt i å åla seg over lyngen og ligga heilt stille ved vasskanten. Han har så lett for å frysa, difor held han seg helst i dei varmaste laga av vatnet. Men han er samstundes så sky av seg at sjølv ei skugge på vassflata er nok til å skremma han bort.
Eg ser fisken inn i auga. Eg tek på den glatte, glinsande kroppen. Ein heilt vanleg, ufatteleg fisk. Eg skjer hovudet av fisken, spretter han opp og dreg ut innvolane. Eg pressar ut blod med tommelen. Kan hende den myggen som stakk meg i leggen i går vart slukt av ei vakande aure? Kan hende var det nett denne aura, kan hende er blodet mitt blitt til fiskekjøt?
Oppvaskvatnet i baljen varmar hendene mine, elva syng mellom steinane eg sit på. Robåten ligg trekt opp på land, og vatnet krusar seg. Eg syng ei gamal norsk vise medan eg fjernar gruten frå kaffikjelen.
Ein kvit måne trillar nedover fjellet.
Hytta som eg nett såg klart, er pakka inn i ei dyne av skodde. Skodda ber med seg ei stille som får tankane til å teia. Men like brått som ho kom, trekk ho seg bakover og nedover mot dalen. Det som var løynd i ørsmå vassdråpar, har forsvunne. Alt det nære kjem attende. På andre sida av bukta ser eg kjærasten min festa ein stein i garnet.
Eg lagar ein liten varde av kvite steinar, i tilfelle dei som står heilt nær hytta, framleis ikkje kan sjå ho.
---
Før eg reiste, hadde eg lese ei tolking av Kant sin estetikk av Dorthe Jørgensen. Eg har nok ikkje forstått nokon av dei. Men det er heller ikkje difor eg vel å lesa bøker, det er ikkje for å gulpa opp att nett dei same tankane som dei skrivande tenkte.
Den estetiske erfaringa er ei erfaring av noko som ikkje har eit mål utover seg sjølv. Erfaringa tek utgangspunkt i noko ein oppfattar med sansane, noko objektivt, til dømes ei fjellvidde. I møte med subjektet, altså meg, får den estetiske erfaringa form av noko ein kan kalla for ei livskjensle.
Kan hende prøver fornufta å følgja opp den estetiske erfaringa. Fornufta vil søka å forstå, ho vil laga samanhengar. Ho kan gjerne finna på å postulera eksistensen til ein gud, og ho kan prøva å forklara ting ved hjelp av kulturelle strukturar eller naturprosessar. Men der vil alltid vera noko i den estetiske erfaringa som ikkje let seg oversetta til fornufta sitt alfabet. Heldigvis. For kva var tankane om der ikkje også var undring?
Difor er det vanskeleg å skriva denne teksten, då det eg ønskjer å vidareformidla, er dette eg kallar for livskjensla. No vil eg skriva meg attende til fjells. Om det er Kant si livskjensle eg kjenner, eller ei heilt anna, det er meg rivnande likegyldig.
Radioen er tom for batteri, og der er inga telefondekning. Omverda sine kanalar er stengde. Massane av påstått meiningsberande ord, renn ikkje opp hit.
Ein treng ikkje meir enn
Der er ei klokkelaus tid, ei tid sett av sola og månen, og der er ei vidde utan stengsel for tankane. Ein reinbukk har lagt frå seg eit horn i graset. Ei rype, spraglete kledd i kvite og svarte fjær, flaksar opp frå ura.
Om ein berre skulle tru det ein kan sjå frå ein fjelltopp på vidda, så eksisterer det ikkje meir enn to menneske.
Ein liten fugl lettar frå eit reir med seks sirleg plasserte egg. Eg vert redd for at blikket mitt skal knusa dei skjøre skala.
Om ein skal sjå på ei levande aure, gjer ein lurt i å åla seg over lyngen og ligga heilt stille ved vasskanten. Han har så lett for å frysa, difor held han seg helst i dei varmaste laga av vatnet. Men han er samstundes så sky av seg at sjølv ei skugge på vassflata er nok til å skremma han bort.
Eg ser fisken inn i auga. Eg tek på den glatte, glinsande kroppen. Ein heilt vanleg, ufatteleg fisk. Eg skjer hovudet av fisken, spretter han opp og dreg ut innvolane. Eg pressar ut blod med tommelen. Kan hende den myggen som stakk meg i leggen i går vart slukt av ei vakande aure? Kan hende var det nett denne aura, kan hende er blodet mitt blitt til fiskekjøt?
Oppvaskvatnet i baljen varmar hendene mine, elva syng mellom steinane eg sit på. Robåten ligg trekt opp på land, og vatnet krusar seg. Eg syng ei gamal norsk vise medan eg fjernar gruten frå kaffikjelen.
Ein kvit måne trillar nedover fjellet.
Hytta som eg nett såg klart, er pakka inn i ei dyne av skodde. Skodda ber med seg ei stille som får tankane til å teia. Men like brått som ho kom, trekk ho seg bakover og nedover mot dalen. Det som var løynd i ørsmå vassdråpar, har forsvunne. Alt det nære kjem attende. På andre sida av bukta ser eg kjærasten min festa ein stein i garnet.
Eg lagar ein liten varde av kvite steinar, i tilfelle dei som står heilt nær hytta, framleis ikkje kan sjå ho.
---
Kommentarer